Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου UNI.NA. Federico II
Ειδικός στα Χρόνια Νοσήματα και στις Μεταβολικές Διαταραχές
American College for the Advancement in Medicine
Στις 13-12-10 ο υπουργός υγείας κ. Λοβέρδος έδωσε συνέντευξη στην εκπομπή του κ. Χατζηνικολάου σχετικά με την κατάσταση του συστήματος υγείας στη χώρα μας. Στην συζήτηση λάμβαναν μέρος και επικεφαλής σωματίων εργαζομένων στο χώρο της υγείας αλλά και ειδικοί στα οικονομικά της υγείας.
Το συμπέρασμα που έβγαζε οποιοσδήποτε παρακολουθούσε τη συζήτηση ήταν, ότι παρά τις καλές προθέσεις του υπουργού και όποιων άλλων η κατάσταση είναι απελπιστική. Διαφθορά, ανεπάρκειες σε προσωπικό και προμήθειες. Μια εικόνα που μόνο ασφάλεια δεν μπορεί να εμπνεύσει.
Το τελευταίο που θα θέλαμε να μας συμβεί σε αυτές τις συνθήκες θα ήταν να αρρωστήσουμε!
Η όλη εικόνα έχει οδηγήσει σε ένα αδιέξοδο το οποίο ήταν αναμενόμενο από το 2001, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Έχω αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα ότι η ιατρική αλλάζει παγκόσμια και αυτά που βιώνουμε είναι μέρος αυτής της αλλαγής. Ή θα την κατανοήσουμε και θα δράσουμε ανάλογα ή μπορούμε να παραμείνουμε κολλημένοι σε καταστάσεις και προβλήματα του παρελθόντος και να υποστούμε τις συνέπειες.
Η Υγεία δεν μένει πια Εδώ!
Το 2001 ο Paul Zane Pilzner, καθηγητής οικονομικών στις ΗΠΑ και σύμβουλος δύο προέδρων της Αμερικής, είχε αναλύσει ότι το υπάρχων σύστημα υγείας δεν έχει μέλλον γιατί δεν μπορεί να σταθεί οικονομικά. Τα κόστη της υγείας στις ΗΠΑ ανέρχονται σε 2,5 $ τρις ανά έτος, δύο φορές το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της Ρωσίας! Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η ΗΠΑ έχουν από τους χειρότερους δείκτες υγείας μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη χώρα μας. Η συνολική δαπάνη υγείας ανέρχεται στα 25 δις και αντιστοιχεί στο 10% περίπου του ΑΕΠ (συνολικό εισόδημα της χώρας). Οι δαπάνες υγείας συνεχώς αυξάνονται (από 7,8% του ΑΕΠ το 2000) ενώ η ποιότητα υπηρεσιών συνεχώς φθίνει. Το μόνο όμως που ακούμε ως πολίτες, είναι ότι δεν φτάνουν τα χρήματα για την υγεία και θα πρέπει να αυξηθούν οι δαπάνες. Μα αυτό συμβαίνει ήδη και δεν επιφέρει καμία λύση, αντιθέτως βλέπουμε επιδείνωση της κατάστασης!
Είναι λοιπόν ευνόητο ότι θα πρέπει να δοθεί μια διαφορετική λύση, προς άλλη κατεύθυνση, γιατί η συγκεκριμένη πορεία κάνει κακό στην υγεία μας, στην τσέπη μας και έχει εξαντλήσει την υπομονή μας.
Νόσος ή Υγεία;
Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές το υπάρχον σύστημα υγείας αναπαράγει νόσο. Όποιος εισέρχεται στο σύστημα «υγείας» δεν θεραπεύεται, αλλά εμπλέκεται σε ένα σύστημα αναπαραγωγής νόσου δίχως τέλος. Εισέρχεται στο σύστημα χωρίς να εξέρχεται ποτέ.
Ανακαλέστε στην μνήμη σας πότε ήταν η τελευταία φορά που επισκεφτήκατε οποιαδήποτε δομή «υγείας». Το πιθανότερο ήταν να ασχολήθηκαν μόνο με την νόσο σας και κανείς να μην ασχολήθηκε με την υγείας σας!
Είναι βέβαια απαραίτητο σε επείγοντα ή οξέα περιστατικά να ασχοληθούμε με τη νόσο ή το πρόβλημα υγείας. Ατυχήματα, πνευμονίες, οξέα χειρουργικά περιστατικά πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά.
Το 80% όμως των περιστατικών αφορά χρόνια προβλήματα υγείας και σε αυτά η απλή διαχείριση των συμπτωμάτων δεν επιφέρει ίαση σε καμία περίπτωση.
Τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται με τη διαχείριση της νόσου και μόνο, είναι περιορισμένα και μπορούν να ανακουφίσουν περιστασιακά κάποια συμπτώματα.
Η μόνη πραγματική λύση θα ήταν παράλληλα με την διαχείριση των συμπτωμάτων που βασανίζουν τον ασθενή να ενισχύσουμε το επίπεδο υγείας του.
Αλλαγή πλεύσης
Η αλλαγή δεν αφορά στην επιστημονική γνώση αλλά στο τρόπο διαχείρισης της. Αυτό στο οποίο βάζουμε την ενέργεια μας, αυτό αναπαράγουμε.
Αν βάζουμε όλη μας την προσοχή στη νόσο, είτε σε ατομικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο, θα έχουμε νόσο. Αν βάλουμε την προσοχή στην διαφθορά θα έχουμε (και έχουμε) περισσότερη διαφθορά. Η Μητέρα Τερέζα όταν την καλούσαν σε αντιπολεμικές δράσεις απαντούσε: «Όταν κάνετε κάτι υπέρ της ειρήνης, καλέστε με να συμμετάσχω.»
Είναι σήμερα επιτακτική η ανάγκη να προσανατολιστούμε περισσότερο στην υγεία και όχι μόνο στη νόσο.
Ένα φωτεινό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι η Φινλανδία. Μια απλή κίνηση άλλαξε το επίπεδο υγείας όλου του πληθυσμού. Γνωρίζουμε ότι η αυξημένη κατανάλωση αλατιού είναι το κύριο αίτιο της υπέρτασης και κατά συνέπεια εγκεφαλικών επεισοδίων και εμφραγμάτων. Το 80% του αλατιού όμως, προστίθεται στις τροφές μας πριν τις αγοράσουμε.
Την δεκαετία του ’70 ολόκληρη η χώρα, οι πολίτες αλλά και η βιομηχανία τροφίμων, άλλαξαν το κοινό αλάτι με αλάτι που έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο ενώ παράλληλα είναι εμπλουτισμένο σε κάλιο, μαγνήσιο και το βασικό αμινοξύ λυσίνη (PANSALT). Στα επόμενα χρόνια ακολούθησε μείωση της αρτηριακής πίεσης (τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής) κατά μέσο όρο 10mmHg.
Τα τελευταία 30 χρόνια στη Φινλανδία, μειώθηκε η θνησιμότητα από εγκεφαλικά και στεφανιαία νόσο σε ηλικίες κάτω των 65 ετών, κατά 75%! Ενώ το προσδόκιμο επιβίωσης αυξήθηκε κατά 6-7 χρόνια. Βλ. εικόνα [Πηγή: Progress in Cardiovascular Diseases 2006; 49:59-75]
Τι σημαίνει Υγεία;
Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν από τους πρώτους που όρισαν την έννοια της υγείας και την διαφοροποίησαν ξεκάθαρα από τη νόσο και τη θεραπεία.
Στην αρχαιότητα η Υγεία και η Πανάκεια ήταν κόρες του θεού της Ιατρικής, Ασκληπιού. Η Υγεία ήταν η θεά της πρόληψης και της καθαρότητας, ενώ η Πανάκεια ήταν η θεά της θεραπείας.
Η Υγεία είναι μια κατάσταση βέλτιστης λειτουργίας του οργανισμού και όχι απλά η απουσία νόσου. Δεν αρκεί δηλαδή να εξαλείψουμε ή να μειώσουμε κάποια συμπτώματα για να είμαστε υγιείς.
Αρκετές φορές, ιδιαίτερα σε μικρά προβλήματα υγείας, η κάλυψη των συμπτωμάτων επιτρέπει στον οργανισμό να θεραπευτεί.
Η συγκεκριμένη πρακτική ξεγελά πολλές φορές ασθενείς και γιατρούς που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η κάλυψη των συμπτωμάτων με κάποιο φαρμακευτικό, ομοιοπαθητικό ή φυσικό σκεύασμα είναι αυτή που επιφέρει τελικά την ίαση.
Η πραγματικότητα όμως είναι ότι το σώμα μας είναι γενετικά προγραμματισμένο να είναι υγιές και τείνει να διορθώσει οποιοδήποτε πρόβλημα στο βαθμό που μπορεί.
Η πρόληψη βρίσκεται στα χείλη όλων (και του υπουργού υγείας) και περιγράφεται ως η πρώτη ενέργεια σε όλα τα σημαντικά συγγράμματα παθολογίας. Δεν αρκεί όμως να αναφερόμαστε σε αυτή πρέπει κάτι να κάνουμε.
Εμείς ως πολίτες αλλά και η πολιτεία συντονισμένα, πρέπει να κάνουμε ενέργειες που ενισχύουν την υγεία του πληθυσμού και μειώνουν την πιθανότητα νόσου. Ανακοινώνονται συνεχώς έρευνες, στα μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά, που καταδεικνύουν την ανάγκη για μια παρόμοια δράση.
Συνηθίζουμε να λέμε ότι οι καιροί πρέπει να αλλάξουν, τώρα αλλάζουν και έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε κάτι προς την σωστή κατεύθυνση.
Στην Υγειά Σας!
Δευ Δεκ 05, 2011 6:30 pm από 
