Εξηγώντας στα παιδιά μας για την οικονομική κρίση

Οι τελευταίες εξελίξεις στο χώρο της πολιτικής και της οικονομίας στη χώρα μας, άφησαν τους πολίτες με μια γεύση πικρίας και απογοήτευσης, τόσο εξαιτίας της διαπίστωσης ότι αποτύχαμε ως χώρα να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, αλλά πολύ περισσότερο εξαιτίας της αίσθησης που πλανάται στον αέρα ότι καθένας από μας ξεχωριστά είναι συνυπεύθυνος για την κατρακύλα και ως εκ τούτου πρέπει και να πληρώσει και να την πληρώσει, να νοιώσει δηλαδή τη ζημιά στο κύτταρό του μέχρι τελικής πτώσεως. Επιπλέον, το τρίπτυχο της κρίσης – ακρίβεια, ανεργία και απολύσεις (ποτέ πριν το α δεν ήταν τόσο στερητικό) - πυροδοτούν έναν φαύλο κύκλο αντιδράσεων, που μόνο ζημιογόνος μπορεί να είναι για την ψυχολογία της ελληνικής οικογένειας, μια και στρέφει ακόμα περισσότερο τα θύματά του στο μίσος, τη ματαίωση και τελικά τη θλίψη.

Τραγικοί αποδέκτες αυτής της κατάστασης είναι τα μικρά παιδιά που, όντας τα μόνα αθώα και μη μπορώντας να κάνουν τίποτα γι’αυτό, περιορίζονται στο να παρακολουθούν τον κόσμο να ουρλιάζει και να εξεγείρεται απέξω και τους γονείς του να στέκονται αποσβολωμένοι μπροστά στις λεπτομέρειες του οικογενειακού προϋπολογισμού που πνέει τα λοίσθια. Κι όμως, τα παιδιά έχουν την ανάγκη να πιστεύουν πως ο κόσμος στον οποίο ζουν και αναπτύσσονται δεν θα αλλάξει δραματικά και πως οι γονείς τους θα έχουν τους πόρους (οικονομικούς και ψυχικούς) που χρειάζεται προκειμένου να συνεχίσουν να τα φροντίζουν και να τους καλύπτουν τις ανάγκες, μέχρι την ενηλικίωση. Χρειάζεται να μάθουν να πιστεύουν πως ο κόσμος γύρω τους διαθέτει μια στοιχειώδη δομή, σταθερότητα και λογική και πως, οι άλλοι άνθρωποι, δεν καραδοκούν να τους «την κάνουν» με την πρώτη δυσκολία και μάλιστα πισώπλατα. Προκειμένου να μεγαλώσουν συναισθηματικά ασφαλή και με αυτοπεποίθηση, τα παιδιά χρειάζεται να μπορούν να ονειρεύονται και να ελπίζουν. Χρειάζεται να τα προστατέψουμε από τη βία και τον παραλογισμό της μάζας. Πως λοιπόν να τους πούμε πως ο μπαμπάς δεν έχει πια δουλειά γιατί απολύθηκε; Πώς να παραδεχτούμε πως δεν μπορούμε να τους αγοράσουμε τίποτα από όσα ίσως διαθέτουν ακόμα οι φίλοι τους, επειδή δεν υπάρχουν τα χρήματα;

Πως μιλάμε στα παιδιά για την οικονομική κρίση;

Δεν υπάρχει λόγος να τρομάξουμε τα παιδιά με έννοιες και ορισμούς δύσκολους στην επεξεργασία από το γνωστικό τους σύστημα. Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι να τους μιλήσουμε ανοιχτά, αλλά με απλά λόγια για το τι έχει συμβεί και να τους περιγράψουμε τις αλλαγές που μπορεί να προκύψουν από την κρίση στον κόσμο, αλλά και τον οικογενειακό μικρόκοσμο. Να τα διαβεβαιώσουμε πως θα είμαστε στο πλάι τους σε περίπτωση που έχουν απορίες και πως η αγάπη, η συμπαράσταση και η φροντίδα, ευτυχώς δεν εξαρτώνται από τα πορτοφόλια μας, αλλά από το πόσο πλούσιοι είμαστε εσωτερικά. Τα παιδιά θα ακολουθήσουν τις δικές μας αντιδράσεις. Αν εμείς καταφέρουμε να μείνουμε ψύχραιμοι, το ίδιο θα κάνουν και τα παιδιά.

Αν τους διδάξουμε πως οι δυσκολίες είναι μέσα στη ζωή και πως εμείς δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε για το καλύτερο, θα το καταλάβουν. Αν είμαστε μυστικοπαθείς και τους κρύψουμε την αλήθεια για το τι έχει συμβεί (π.χ. μια απόλυση), τότε στα παιδιά θα δημιουργηθεί μια διαφωνία ανάμεσα στην πραγματικότητα και την υποκειμενική πραγματικότητα, όπως αυτή κατασκευάζεται από το συγγενικό περιβάλλον, θα γίνουν καχύποπτα, δύσπιστα και θα συνηθίσουν στο ψέμα. Αν παραιτηθούμε, αναλωθούμε σε γκρίνιες και αρχίσουμε να κατηγορούμε εργοδότες, πολιτικούς, συναδέλφους και την κακή μας τύχη, τότε θα σκοτώσουμε το υλικό από το οποίο φτιάχνονται οι μαχητές της ζωής και τελικά οι επιτυχημένοι άνθρωποι. Γιατί η επιτυχία, δεν έχει σχέση με τα υλικά αγαθά ή την ανυπαρξία προβλημάτων, αλλά με το πώς διαχειρίζεσαι τον εαυτό σου και τις αναποδιές…

Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται σε διαφορετικές καταστάσεις με τη βοήθειά μας. Ας μη τα μετατρέψουμε σε θύματα. Ας τους δώσουμε την υποστήριξη και τη φροντίδα που τους αξίζουν!